Spreuken 20 : 4

Wil je eerst het gedeelte uit de bijbel lezen?   Druk dan hierop

Ploegen in de herfst

In de herfst ploegt de luiaard niet; zoekt hij in de oogsttijd – dan is er niets.

We waren in september op vakantie in Zeeland. Daar kon je zien dat de herfst begon, het seizoen waar we nu midden in zitten. Want er werd druk geoogst: aardappelen, bieten, maïs. En reed je een enkele dag later langs dezelfde akkers, dan waren ze al weer omgeploegd. In de herfst ploegt de luiaard niet, maar een goede boer wel. Waarom direct? Die boer heeft daar toch nog maanden de tijd voor? Als het groeiseizoen voorbij is, mag hij toch ook wel even lui zijn en vakantie nemen, net als wij?

Toch is hij wijs als hij de aarde snel omploegt. Alle restafval op het land komt zo onder de grond terecht en krijgt genoeg tijd om vruchtbare compost te worden. En als het gaat vriezen wordt de bovenste laag aarde korrelig en blijft de laag daaronder stevig: een ideale samenstelling van de grond voor de jonge plantjes in de lente.

Twee instellingen zijn hierbij belangrijk. In de eerste plaats moet je de goede tijd benutten en die niet achteloos en lui voorbij laten gaan. Alles onder de hemel heeft zijn geschikte tijd, zegt Prediker. Sla je die tijd over, vergeet dan maar de oogst, de opbrengst, het resultaat. Je zegt later met grote spijt: hoe dom, dat ik de kansen, die ik heb gehad, niet heb gebruikt.

In de tweede plaats moet je ver vooruit durven denken. De ene oogsttijd is amper voorbij of je moet je al op de volgende voorbereiden. Daar kleven gevaren aan. De rijke man dacht vele jaren van zijn rijkdom, opgeborgen in nog grotere schuren dan hij al had, te kunnen genieten, maar in diezelfde nacht eiste God zijn ziel terug (Luk.12:16-21). En de drukke zakenman met zijn voor lange tijd volle agenda en zijn lange termijn investeringen, vergat het voorbehoud: indien de Here wil (Jak.4:13-17). Maar misbruik maakt het goede gebruik niet overbodig.

Scholieren slaan de wijze waarschuwing van onze spreuk soms in de wind. Ze doen alleen maar dingen die ze leuk vinden en daar hoort huiswerk maken niet bij. Terwijl ze de gunstigste leeftijd hebben om te leren. Het leven als volwassene met verantwoordelijkheden in de maatschappij? Dat lijkt nog zo ver weg! Maar als die tijd is aangebroken, spijt het hen dat ze niet een hogere opleiding en meer diploma's hebben.

Sommige mensen leiden een zelfzuchtig leven. Ze bekommeren zich nooit om een ander. Ze bouwen geen vriendschappen op. Maar als ze later oud en hulpbehoevend zijn, zijn ze eenzaam en is er niet de oogst van lieve hulpvaardige mensen om hen heen.

Anderen geven hun verdiende geld direct uit aan luxe hobby's en vakanties en denken later met spijt: had ik maar een betere pensioenregeling getroffen, want nu, in de herfst van mijn leven, is de oogst erg mager.

En zo is het ook op geestelijk terrein. Denk op tijd over de diepere dingen na. Over de zin van het leven. Over je ware levensdoel. Over waardevolle zaken als liefde, recht, vrijheid, geluk, vrede. Ploeg je leven op tijd om. Durf in je hart het een en ander ondersteboven te keren. Neem de tijd om de waardevolle dingen te laten rijpen en vruchtbaar te maken. Gebruik je door God gegeven tijd goed. Gebruik elke leeftijd voor de dingen, waar die leeftijd het gunstigst voor is. Denk niet: het komt later wel. Want dan kon je wel eens met lege handen staan. Zoekt hij in de oogsttijd, dan is er niets.

Soms lijkt ons leven stil te staan. Er gebeurt weinig opwindends. Als een kale akker in de winter. Als er dan ondergronds in ons hart maar leven is, ontwikkeling, rijping. Alles gericht op de oogst.

Eens wordt ons leven afgesneden. Als maïs in de herfst. We worden weggenomen. Als bieten uit de akker. Dan is het Gods grote oogsttijd. De tijd van zijn eeuwig Koninkrijk. Onze spreuk staat in de bijbel en moeten we dus ook verbinden met teksten in de bijbel, waarin de oogst beeldspraak is voor het eeuwige leven. Het is verleidelijk om te denken: dat is nog zo ver weg. Daar houd ik me nog niet mee bezig. Maar laat ook daarvoor de gunstige tijd niet voorbijgaan. Stel je voor, dat ons einde ineens heel dichtbij blijkt te zijn. Dan gaan we zoeken. Naar troost en hoop. Naar een eeuwig houvast. Maar het wordt voor ons werkelijkheid: zoekt hij in de oogsttijd – dan is er niets. Niets! Omdat we niet op tijd geploegd hebben in ons leven en ons hart.

Zalig wie nu zegt: dat zal me niet overkomen!