Gemeente des Heren,

Als je veel leest, weet je dat schrijvers op verschillende manier met de wérkelijkheid kunnen omgaan. Je hebt er die de werkelijkheid móóier maken dan die is. Ze schrijven idyllische romans over lieve, aardige mensen. Het gaat natuurlijk niet allemaal zonder problemen, want wat zou er dan voor pakkende leesstof zijn, maar door de manier waarop de figuren met die problemen ómgaan en ook met elkáár omgaan, waan je je in een bíjna perfecte wereld. Dat is ook het boeiende ervan. Je wordt geprikkeld om te dromen van een ideale mensheid, waarin door goede karaktertrekken en dappere daden de problemen worden opgelost. Je gaat je identificeren met de helden, die de moeilijkheden voorbeeldig overwinnen met eerlijkheid, liefde, moed. Je vindt het als lezer prachtig, maar je weet ook: écht is het niet. De werkelijkheid is mééstal anders.

Andere schrijvers gaan tegengesteld met de werkelijkheid om. Ze maken die sléchter dan die is. Ze schrijven realistische romans over ondeugende mensen. Ze spiegelen je een zondige wereld voor. Ze schrijven ruige oorlogsromans vol geweld en spattend bloed of lage erotische romans met uitgebreide beschrijvingen van de ene geslachtsdaad na de andere. Dat is hún manier om de lezer te boeien. Je wordt geprikkeld om te dromen van zondige uitspattingen. Maar je weet: het is wel de werkelijkheid maar niet de alledáágse werkelijkheid van iedereen. En het is een werkelijkheid die beter níet in geuren en kleuren beschreven kan worden. De menselijke geest heeft al prikkelende fantasie genoeg op dit zondige terrein.

Maar hoe gaat nu de bijbel met de werkelijkheid om? Die zit daar naar mijn gevoel op geheel eigen wijze precies tussen in. De werkelijkheid wordt er niet mooier voorgesteld dan ze is. Mensen komen er niet beter van af dan ze zijn. Hun zonden worden niet verzwegen. Ja, die zonden worden wel genoemd, maar niet uitgebreid beschreven, niet zo dat het de zinnen prikkelt. En als de bijbel ons opwekt tot dromen van een mooie idylische wereld van liefde en vrede, gaat het niet om een wereld die ménsen maken, maar een die Gód belooft te maken.

Dat zien we ook aan de geschiedenis van vandaag. Simson te Gaza. Een kort maar krachtig verhaal. Als je Richteren 16 leest, dan denk je: was het maar bij Richteren 15 gebleven. Dat zou best een aardig slot geweest zijn. Vol dankbaarheid over het feit, dat God hem water uit de rotskloof had geschonken, noemde Simson die plaats: bron van de roepende, en, zo staat er tenslotte, hij richtte Israël, in de dagen der Filistijnen, twintig jaar. Dan hadden we kunnen zeggen: Simson had wel een moeilijke start, waarin hij vaak viel, maar hij heeft uiteindelijk toch veel jaren in de dienst aan de Here en zijn volk besteed. Het is goed met hem afgelopen.

Maar helaas, de bijbel meldt eerlijk in dit laatste hoofdstuk over Simson, dat het slecht met hem is afgelopen. Delila krijgt het voor elkaar, dat Simson zijn geheim verraadt en hij vindt zijn einde tussen de twee pilaren van de tempel van Dagon. En ook in onze geschiedenis is het al niet best met hem gesteld, al blijkt hij nog over zijn enorme kracht te beschikken.

Simson gaat naar Gaza. De meest zuidwestelijke stad in Palestina. Bovendien de belangrijkste stad van de Filistijnen. Dieper kon je het Filistijns gebied niet binnendringen, noch letterlijk, noch figuurlijk. Simson waagt zich in zijn eentje in het hol van de leeuw. Stoer. Uitdagend. Liever gezegd: roekeloos. Het is gewoon om problemen vrágen. Hij zal wel op zijn door God geschonken lichaamskracht vertrouwd hebben, maar dit vertrouwen is geen echt gelóófsvertrouwen. Het is eerder God verzóeken. En zo kunnen wij ook wel eens in overmoed en waaghalzerij plaatsen opzoeken midden in voor ons christenen vijándig gebied. Dat kan een slecht bekend staand café zijn. Of een discotent, die niet zo'n goede naam heeft. Dat kan een mondaine vakantieplaats zijn. Of een stadswijk waarin het uitgaansleven van verdacht zedelijk gehalte zich voltrekt.

Maar dat kunnen ook je jonge vrienden zijn, die niets van de kerk willen weten, die met het geloof spotten. Kameraden, die zich asociaal gedragen, 's nachts herrie maken op straat en dingen vernielen, een brievenbus in de straat, een telefooncel in de straat, misschien zelfs drugs gebruiken, achter het dorpsplein.

Nee, je kunt je niet helemaal van de wereld afsluiten. Vooral niet in je werk. Je hebt nu eenmaal je sociale contacten. Ook je contacten met mensen, die er een heel andere levensstijl op na houden. Maar pas op, ga niet te ver het vijandige gebied in. En helemaal niet in je eentje. Neem geen onnodige risico's. Overschat je geestelijke krachten niet. Je staat vaak minder stevig in je schoenen dan je denkt. De gevaren zijn al groot genoeg. Je hoeft ze niet opzettelijk op te zoeken. Het kan best eens gebeuren, dat de Here je midden in een soort Gaza zet, om je geloof op de proef te stellen, om je in standvastigheid te oefenen, misschien wel om via jouw houding en getuigenis anderen, die ver zijn afgedwaald, tot geloof te brengen. Maar zoek zélf zo'n Gaza niet op. Daar kon je wel eens spíjt van krijgen.

En Simson ziet daar een hoer en heeft met haar gemeenschap. Het ging op het terrein van de zeden met Simson van kwaad tot erger. Na een kortstondig en mislukt huwelijk met een Filistijnse gaat hij nu een nóg lossere verbintenis aan. Zijn zinnelust brengt hem steeds vaster in het web en straks bij Delila kan hij er niet meer uit. De hartstocht is zijn zwakke plek. En dat is het wel vaker. Ook bij ons? Het is eerlijk gezegd ook wel eens de zwakke plek, uitgerekend bij mensen, die net als Simson in de dienst des Heren staan. We herinneren ons nog het schandaal van een befaamde televisiedominee in Amerika, die overspel had gepleegd. Van een gewaardeerde en geliefde ierse katholieke bisschop, die moest aftreden, omdat bekend werd, dat hij een zoon had te onderhouden die uit een liefdesrelatie was geboren. Een bekende zwarte predikant en bestrijder van de apartheid in Zuid-Afrika moest terugtreden na een scheiding en is inmiddels hertrouwd met de vrouw met wie hij ook tijdens zijn eerste huwelijk al lang een relatie had. Ook in Nederland zijn er nu en dan verdrietige affaires en tuchtprocedures omdat predikanten zich op zedelijk terrein te buiten gaan. De kerken zagen zich genoodzaakt speciale vertrouwenscommissies in te stellen, waar gemeenteleden terecht kunnen, die zich door hun predikant in pastorale relaties seksueel misbruikt voelen. Want soms blijven uitingen van troost, bescherming en liefde helaas niet beperkt tot woorden. Wat lacht de satan in zijn vuistje als mensen hun eer en goede naam en vooral ook de goede naam van kerk en geloof op zo'n manier besmeuren. En de hartstocht is ó zo'n sterke macht, waarvan hij goed gebruik weet te maken.

We zien het bij Simson. Zonder zinnenprikkelende details te vermelden, dat doen alleen schrijvers als Jan Wolkers, zegt de bijbel toch heel eerlijk, dat hij in Gaza gemeenschap had met een vrouw, die, zoals dat heet, het oudste beroep van de wereld, uitoefende. Net zoals eerlijk werd vermeld, wat Tamar langs de straatweg deed en Rachab in haar cafétje. We kunnen diep zinken. Ook kinderen en knechten van God kunnen diep zinken. We zijn allemaal onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad. Als de Here ons er niet voor bewaart zijn we tot dingen in staat, die niemand van ons zou verwachten. Heel diep in ons aller hart zit de vuile bron van alle wanbedrijven. En als die bron niets in de weg wordt gelegd, maar een weg naar buiten wordt geboden, dan kan een mens diep vallen. En daarom moet er binnen de christelijke gemeente ook steeds ernstig tegen de overtreding van het zevende gebod gewaarschuwd worden. Zoals ook Paulus doet in 1 Korinthe 6. In de wereld neemt men het niet zo nauw met de zeden. We zijn in de preken over Simson al meer dan eens tegengekomen hoe makkelijk de filistijnen erover dachten. En al de Kanaänitische stammen, waartussen Israël zich had gevoegd, dienden hun afgoden, hun Baäls en Astartes, onder meer door middel van tempelprostitutie. Door zich met hun tempeldienaressen te vermengen meende men deze vruchtbaarheidsgoden gunstig te stemmen, zodat ze vruchtbaarheid aan mensen, vee en akker zouden geven. En in de havenstad Korinthe ging het er ook zeer losbandig toe. Moraal was er nauwelijks op seksueel gebied. Men zag de begeerte eigenlijk niet anders als honger en dorst: een lichamelijke behoefte die gewoon op zijn tijd bevredigd moet worden. En ook in onze tijd kan er veel mee door op dit terrein. Aangewakkerd door t.v.programma's en videobanden. T.v.persoonlijkheden en vaak ook politici geven het slechte voorbeeld. Losse relatievormen lijken normaal te wezen.

Maar dat is voor christenen geen reden om zich aan zo'n zedeloze omgeving aan te passen. Om maar mee te doen, al is het niet in alles. Integendeel. Het is een reden om te laten zien, dat wij geheel anders zijn, omdat we Christus hebben leren kennen. Degene die ons, ook ons líchaam, duur gekocht heeft aan het kruis. Duur van de boze heeft losgekocht met de prijs van zijn eigen lichaam. Daarom mogen we God met ons lichaam verheerlijken en laten zien hoe mooi de door God geschonken liefde is, als die zuiver is. En daarom moeten we ons verre houden van alle vormen van ontucht. Oud en jong. Ook de jongelui. Paulus waarschuwt Timotheüs: schuw de begeerten van de jeugd, maar jaag naar gerechtigheid, trouw, liefde en vrede met hen die de Here aanroepen uit een rein hart. Het jonge leven kent immers ook zijn verleidingen op dit gebied. Zet je verstand niet op nul in de omgang met het andere geslacht. Verpruts niet wat zo mooi is. Pluk de bloem niet als ze nog in de knop is en voor ze voluit bloeit. Ach, wat heeft de zedelijke verwildering al veel kwaad aangericht.

In de levens van afzonderlijke personen. Door de pijn van geschonden vertrouwen als bedrog uitkomt. Doordat kinderen niet in een normale gezinssituatie opgroeien. Door geslachtsziektes en aids. Door ongewilde zwangerschap op soms heel jonge leeftijd. Door abortussen.

Maar die verwildering heeft zelfs aan de ondergang van complete culturen bijgedragen. De griekse en romeinse cultuur zijn innerlijk uitgehold door de losse zeden, waar men zich mede door te veel luxe en te veel vrije tijd, door leegte en verveling, massaal aan overgaf.

En ik zou ook nog een wat algemenere lijn uit dit gedeelte van onze tekst willen trekken. Simsons zédelijke kracht blijkt láng zo groot niet te zijn als zijn líchaamskracht. Ze blijken in de groei niet gelijk op te zijn gegaan. Met het gevolg, dat hij zijn krachten, die veel beter besteed konden worden, verspilt bij een zedeloze vrouw. En zitten wij daar in onze huidige cultuur ook niet mee?

De Here heeft ons veel krachten en gaven gegeven, waarmee we topprestaties verrichten, maar we hebben niet de zedelijke kracht om ze goed te gebruiken. We hebben de technische mácht om via genetische manipulatie in te grijpen in de bouwstenen van het leven. En dat vanaf sojabonen, via vee, tot de mens zelf. Maar we zijn machtelóós als het er om gaat daarvoor ethische regels te maken en ethische grenzen te stellen. Zodat er gevaarlijk geknoeid kan worden op dit gevoelige terrein. We hebben een enorme militaire macht, maar ze is in ethisch gezien soms uiterst zwakke handen. In die van machtlustige brute dictators als Saddam Hoessein en ook Milojevic. De macht wordt verspild aan pure vernietiging. We hebben een enorme economische macht, waarmee we ontzettend veel presteren en een grote welvaart is bereikt, maar we zijn ethisch gezien niet in staat om het probleem van de honger en de armoede in de wereld op te lossen. Dat wordt alleen maar groter. We verspillen onze economische reserves vaak met het platte genieten van waardeloze luxe, terwijl miljoenen creperen. Nee, Simson is geen vreemde voor ons en onze beschaving.

Het wordt de Gazieten meegedeeld: Simson is hier gekomen. Het staat er zo levensecht. Het werd rondverteld. Natuurlijk is niemand op de walletjes van Gaza geweest. Natuurlijk heeft niemand zelf Simson daar gezien. Stel je voor. Maar eigenaardig, dat toch snel bekend is, dat hij er is gesignaleerd. Dat heb je ook wel eens met ondeugende t.v.programma's of films. Niemand heeft ze gezien, maar iedereen weet waar het over gaat. Met enige spot en humor kun je dan door de huichelachtigheid heen prikken. En dat doet de schrijver hier ook.

Overigens houdt dit nog een les voor ons in. Dat de wereld waakzaam is en ons christenen in de gaten houdt. Wanneer we op plaatsen komen waar we eigenlijk niet horen en dingen doen die niet mogen, dan staat de wereld klaar om ons te signaleren. Kijk eens, dat zijn nu vrome kerkmensen. Die kunnen blijkbaar de verleiding ook niet weerstaan om hier te komen. Die willen toch ook graag met de wereld meedoen. Die willen van twee walletjes eten. De zonde in het leven van Gods kinderen maakt de vijand klaar wakker en geeft die scherpe ogen. Die laat zich de kans niet ontnemen om te bewijzen, dat hij er eentje uit het kamp van God voor zich heeft weten te winnen. Een extra reden om ons leven rein en heilig te houden. Ook als we de katjes in het donker knijpen, blijft het mééstal niet onopgemerkt. De Hére ziet het altijd, maar ook de in de macht van de boze liggende wéreld ziet het. En we hebben zo de boze in de kaart gespeeld. Die lacht in zijn vuistje.

En wat doet men daarna in Gaza? Ze omsingelen het huis waar Simson is. Ze stellen zich verdekt op bij de stadspoort, die 's nachts hermetisch gesloten is. Maar verder doen ze niets. Ze wachten het morgenlicht af om Simson te doden. Een moedige en openlijke aanval ontbreekt. In wezen zijn ze bang en laf en wachten ze op het gunstigste tijdstip om zonder al te veel risico's massaal toe te slaan.

Maar intussen lijkt de kring rond Simson wèl definitief gesloten. Geen ontkomen aan. En ook dat is iets, wat deze wereld eigen is. Wanneer we als christenen afdwalen en midden in de wereld terecht komen, wil het nog niet zeggen, dat het kwaad, waarin we gevallen zijn, ons direct leed gaat berokkenen en ons leven gaat verwoesten. Juist dát kan ons dan nog net op tijd wakker doen schrikken. Nee, het houdt zich nog stil en rustig. Het wil ons in de waan houden, dat er helemaal niets aan de hand is, er geen gevaar te duchten valt. Het sluipt zó om ons heen, dat we het niet zien. Maar het sluit intussen wel de kring om ons. Meer en meer. Zodat het meer en meer onmogelijk lijkt om er uit te breken. En het wacht in alle geduld de geschikte kans af om ons de dodelijke slagen toe te brengen. Pas op. Elke rust is nog geen veilige rust. We kunnen de slaap van de geruste slapen terwijl we al helemaal door eigen schuld door deze boze van God vervreemde wereld omsingeld zijn. En die omsingeling kan zonder dat we het merken steeds sterker worden, zodat er op de duur geen ontkomen meer aan is.

Óf het moest zijn, dat de Here in zijn liefde en trouw ons nog buitengewone krachten geeft om er uit te breken. Zoals Hij die ook Simson gaf. Want hoe gaat ons verhaal verder? Simson blijft er tot middernacht slapen. Dan staat hij op en hij grijpt de deuren van de stadspoort met de beide posten, en rukt ze los met grendelboom en al, en legt ze op zijn schouders. Waarom staat Simson midden in de nacht op en wacht hij de morgen niet af? Maakt een beschermengel van de Here hem wakker? Wordt hij door zijn geweten wakker gepord? We weten het niet. Maar blijkbaar waakt God nog over hem. Blijkbaar vindt de Here ondanks de vele zonden van Simson het in zijn grote geduld nog niet de tijd om Simson los te laten en aan de vijand over te geven. Het einde van Gods lankmoedigheid is nog niet bereikt, al is, gezien het vervolg van ons hoofdstuk, die lankmoedigheid niet eindeloos. De vijand dacht het al helemaal voor elkaar te hebben. Zo'n sterke vesting met door bomen vergrendelde poorten kom je niet ín, maar ook niet uít. Maar met onvoorstelbare kracht rukt Simson de stadspoort met de posten en de grendelboom uit de grond, los van de stadsmuur, en neemt hij het hele geval triomfantelijk op zijn schouders. Met andere woorden, als de Here er in zijn liefde en geduld ons nog zijn krachten voor geeft, dan kunnen we bekérend aan de boze vijand ontsnappen, dan kunnen we bekérend uitbreken uit het kwaad, waarin we verstrikt waren. Nee, uit ons zélf kunnen we het niet. Uit ons zélf zitten we machteloos opgesloten in deze verloren zondige wereld. Uit ons zélf zijn de poorten, waarbinnen deze wereld ons gevangen houdt, voor ons veel te sterk. Dat merken we vaak genoeg. We voelen ons niet op ons gemak bij een bepaalde manier van leven. We vinden, dat sommige dingen, die we doen, eigenlijk niet horen. Maar we weten er níet uit te breken. De macht van de gewoonte is tè sterk. De behoefte is te sterk. Dat kan al betrekking hebben op zo iets als roken en drinken. De omsingelende krachten merken we eigenlijk niet, ze liggen onzichtbaar op een afstand op de loer, tot we ze kwijt willen. Dan blijken ze een gegrendelde poort te zijn, waar we niet doorheen komen. Alleen als de Here er ons in zijn genade de kracht voor geeft, dan lukt het wèl. En dat is de kracht van zijn Geest. Het staat er déze keer niet, maar de ándere keren wel, als Simson zijn enorme kracht ten toon spreidt: toen werd de Geest des Heren vaardig over hem. En daarom: sta op. Sta op, midden in nacht van uw zonden. Sta op, vóór het te laat is en Gods geduld op is. Sta op, vóór de vijand de goede gelegenheid heeft om je leven te ruïneren. Sta op, om bekérend je los te breken uit alle kwaad. Sta op, en de Géést van God zal er je de kracht voor geven, al moet de poort met post en al uit de grond worden gerukt. In de kracht van de Here is er nog steeds een weg om te ontkomen, een weg om de zonde en de verlorenheid te ontvluchten, een weg om uit het Gaza van deze wereld te ontsnappen. Sta op en neem alles weg, wat je in de weg staat voor deze uitbraak.

En Simson draagt zijn zware vrachtje naar boven, naar de top van de berg, die tegenover Hebron ligt. Onvoorstelbaar om zo iets omhoog te sjouwen, een berg op. Helemáál als je bedenkt, dat de afstand tussen Gaza en Hebron altijd nog 60 kilometer is. En Hebron was toen eigenlijk de hoofdstad van Juda. Het was de stad, die bij de landverdeling aan het priesterlijk geslacht van Aäron was toegewezen. Later zal David ook deze stad uitkiezen om er te wonen en te regeren vóór het Jeruzalem wordt. Zo brengt Simson dus de poort, toch symbool van macht, de poort van de hoofdstad der filistijnen in het zicht van de hoofdstad der judeeërs. Iedere hebroniet die over de stadsmuur naar buiten keek, zag daar de poort van Gaza op een heuvel staan. Als een bewijs, dat de Here, hun God, de sterkste is. Dat de Here de vijanden van Israël zal overwinnen. Iedere hebroniet, die naar buiten keek, zag daar het open luchtmuseum van de verloren macht der filistijnen. En Gaza, de sterke vestingstad, lag er koddig ontwapend bij. Met een gat in de stadsmuur waar zo'n sterke poort was. Gaza lag open voor de eerste de beste invaller.

En zo mogen wíj óók weten, dat de Here zal overwinnen over deze Hem vijandige, zondige wereld. Dat de Here niet klein te krijgen is en dat zijn vijanden wel klein te krijgen zijn. En dat de Here daarbij zelfs mensen in zijn dienst wil nemen, die in zijn kracht ook overwinningen over de boze mogen behalen. Zo mogen wíj óók weten, dat de wereld intussen open ligt voor de Here en Zijn Koninkrijk. De Here lijkt er uit weggewerkt te zijn. De wereld lijkt de poort voor Hem gesloten te hebben. Maar er is een grote bres in geslagen. Ze ligt in wezen al klaar voor de grote inval. De zenuw van de macht van deze wereld is al gevoelig geraakt.

Dat weten we trouwens veel meer nog dan door Simson door de Here Jezus Christus. Ook Hij is helemaal neergedaald naar deze zondige wereld. Ook Hij is daar zó ver in gegaan als men maar kon. Ook Hij is één met de zonde geworden. Ook Hij liet zich vrijwillig insluiten in het kwaad. Ja, heel anders als Simson, zondeloos en schuldeloos. Maar er toch in zekere zin mee te vergelijken. De Vader heeft hem voor ons in de plaats tot zonde gemaakt, zegt Paulus. En ook Hij stond op, midden in de duisternis van de zonde en de dood. Triomfantelijk nam Hij op het Paasfeest de poorten van graf en hel op zijn schouders. Triomfantelijk droeg Hij ze op hemelvaartsdag als krijgstrofeeën mee tot de hoogste hoogte van de hemelse heerlijkheid. Zo brak Hij triomfantelijk door de ban van zonde, schuld en dood. Zo sloeg Hij een bres in deze wereld, die buiten God verder wil. Zo sloeg Hij een gat voor de volle doorbraak van zijn Koninkrijk hier op aarde. Meer dan Simson is Hij. Jezus Christus. De grote Richter en Redder. Zalig wie door zo'n prachtig verhaal uit de bijbel als dat van vanmorgen gepakt en geboeid wordt, nee niet door wat het zegt over de slechte begeertes van mensen, maar wel door wat het meldt over de goede krachten van God en die er zó toe gebracht wordt om in Jézus te geloven. Want voor al wie wonderen van Hem verwacht, ook wonderen van bekering, van uitbraak uit het kwaad, waarin je opgesloten zit, zijn er geen grenzen aan Jezus' macht.
Amen.