De website van Arie Tromp

Gemeente des Heren,

Je kunt geen krant lezen en journaal zien of het gaat over macht. Poetin heeft al veel macht in Rusland maar wil ook meer macht daarbuiten. Assad heeft bijna zijn oude macht weer terug over Syrië, maar vraag niet hoe. China is een opkomende macht en gedraagt zich ook zo. Alle verkiezingen in de wereld gaan erover wie de macht krijgt.

Want macht is aantrekkelijk. En verleidelijk. Macht is een sterke drijfveer, een sterke motivatie. We willen eigenlijk allemaal graag macht, al geven we het niet snel toe.

Macht in de politiek.

Of macht op ons werk. Hoe hoger we op de maatschappelijke ladder klimmen, hoe meer macht we bezitten, macht over záken, macht over ménsen, het personeel onder jou. Brengen we het tot directeur van een wereldwijd concern, wat hebben we dan veel macht!

Macht is aantrekkelijk. Want daar komen ook andere dingen bij die aantrekkelijk zijn. Bekendheid, aanzien, en we zijn stiekem toch allemaal ijdel. Of bezit, rijkdom en luxe, via een hoog inkomen, bonussen, aandelen, en dat willen we stiekem toch allemaal graag hebben.

Zeker, we kunnen macht voor góede dingen gebruiken. Voor de bloei van een bedrijf, dat een goed product aan de samenleving levert en waarin veel werknemers een belegde boterham verdienen.

En we kunnen naar politieke macht streven om een goede, rechtvaardige, welvarende samenleving te realiseren.

Maar vaak wordt macht toch voor verkeerde dingen gebruikt. Is er machtsmísbruik. Misbruik bij het verwérven van macht en bij het vásthouden van macht.

Je ziet het vaak in landen waar de democratie niet wortel heeft geschoten. Men fraudeert bij verkiezingen, verjaagt de oppositie, onderdrukt minderheden, liquideert tegenstanders. Men jaagt het volk angst aan, buit het uit, zodat het verpaupert. Men stort zich in een oorlog.

Macht is gevaarlijk. Macht ontaardt gauw, corrumpeert gauw. Macht is ook verslavend. Hébben we het eenmaal dan kunnen we eigenlijk niet meer zonder.

Wat voor nieuws lezen we elke dag in de krant en zien we op de televisie? Meestal slecht nieuws. En wat is meestal de oorzaak van dat slechte nieuws? De meedogenloze strijd om de macht.

Het is binnenkort weer 4 mei. Wat was de macht van Hitler vreselijk. En hij was niet de enige. Stalin, Mao Tse Toeng, Idi Amin, Pol Pot, Saddam Hoessein. Wat zijn er een misdaden gepleegd, door macht gedreven.

Een Frans gezegde luidt zelfs: er is geen macht, pouvoir, er is enkel misbruik van macht, abus de pouvoir.

Om cynisch en bitter van te worden. Verdrietig en wanhopig. Het wordt niks met deze wereld.

Toch is er één lichtpunt, één teken van hoop. De Here Jezus zei na zijn opstanding: Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde.

Ja, dat lijkt ons geweldig. Want bij Jezus denken we toch aan andere dingen. Jezus is niet het voorbeeld van corruptie, onderdrukking, verrijking, geweld, oorlog, maar van zuiverheid, liefde, eerlijkheid, barmhartigheid, vrijheid, vrede. Ik las bij de voorbereiding van deze preek: we moeten de macht van Jezus vóór en ná zijn opstanding niet scheiden.

En vóór zijn opstanding, zegt het evangelie, had Jezus de mensen lief. Hij had medelijden met hen. Hielp hen. Hij verloochende zichzelf en wijdde zijn hele leven aan het welzijn van anderen. Hij haalde hen uit hun isolement. Hij genas hun ziektes, hun blindheid, doofheid, verlamming. Hij hielp hen over hun schuldgevoelens heen. Hij verloste hen van kwade geesten. Hij zette het leven van velen, van tollenaren en zondaren, weer op het goede spoor. Hij was rechtvaardig, wijs en zacht. Hij verzette zich tegen onrecht, verdrukking, vooroordeel, leugenachtigheid. De macht, de invloed van zijn persoon was goed, opbouwend, helend, verzoenend. Echt tegengesteld aan hoe aardse machten werken en wat aardse machten te weeg brengen. Geweldig!

En gaat dat na zijn opstanding door? Zelfs met overmacht? Nu Hij zegt: mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde? Komt in hem dus de liefde aan de macht, het recht, de zorgzaamheid? Ook de zuiverheid, oprechtheid, integriteit? Daar willen we graag in geloven. We zitten niet voor niets in de kerk. Hier zoeken we toch dat geloof? En als je naar de wereld kijkt, is er eigenlijk niets ánders om nog in te geloven.

Maar aan de andere kant twijfelen we er aan. Is het niet te mooi om waar te zijn? Je ziet er toch bijna niets van. Alle macht bij Jezus?

Wat dat aangaat lijken we wel op de leerlingen, aan wie de opgestane Here verschijnt. Als ze Hem zien, bewijzen ze hem eer, al twijfelen enkelen nog. Het staat er wonderlijk in het Grieks, waardoor een andere vertaling ook kan. Niet dat de ene discipel eer bewijst en de andere twijfelt. Maar dat ze allemaal dezelfde tegenstrijdige gevoelens hebben. Zij aanbidden Hem maar wel met aarzeling, twijfel. Ze kunnen hun ogen en oren niet geloven.

En zo kijken wij ook tegen deze woorden van Jezus aan. Hem alle macht gegeven in de hemel en op de aarde? Prachtig, hoopgevend, maar is het waar?

Want we zien in deze wereld inderdaad heel andere machten bezig. Gewelddadige, onderdrukkende machten. En we kunnen wel met Johan de Heer zingen: daar zijn geen grenzen aan Jezus’ macht. Maar van die macht zien we zo weinig en helemáál niet dat die grenzeloos is. Zijn víjand, het kwaad, de boze, lijkt op deze aarde grenzeloze macht te bezitten.

En toch lezen we hoe Jezus aan die kwade machten wel ten onder schíjnt te gaan, maar er niettemin wónderlijk aan ontsnapt.

De joodse leiders worden bang om hun macht te verliezen als het volk Jezus achterna loopt. Ook de Romeinse overheid wordt bang om macht over het bezette Israël kwijt te raken: stel je voor dat die Jezus een opstand te weeg brengt. En ze gebruiken zondige middelen om het te voorkomen. Abus de pouvoir. Twistgesprekken met valstrikken. Een geniepige gevangenneming. Belastering door valse getuigen. Een terdoodveroordeling. Een geseling. Een kruisiging. En het lijkt erop, dat ze zo ál hun macht op aarde kunnen vasthouden en Jezus volstrekt machtelóós is.

Maar ze krijgen Jezus niet klein, zelfs niet in een graf, niet in een bewaakt en verzegeld graf. Hij staat op Pasen triomfantelijk op uit de dood. Wat een macht! Eén die de oppermachtige dood de baas is. Groter macht is niet mogelijk. Het bewijs dat Jezus alle macht is gegeven.

En in hun machteloze woede weten de tegenstanders niet anders te doen dan tot nog meer gemeenheid de toevlucht te nemen. De soldaten worden omgekocht om leugens te verspreiden. Zeg maar: zijn leerlingen zijn 's nachts gekomen en hebben Hem gestolen terwijl wij sliepen. En als de prefect jullie disciplinair wil straffen, sussen wij de zaak wel.

Jezus ontspringt de dans van de machten. Hij lijkt erdoor te zijn vertrapt, maar stijgt er overwinnend uit op. En het daarop volgende liegen en bedriegen, omkopen en in de doofpot stoppen is een teken van de machteloosheid van de kwade machten. Ze leveren een achterhoedegevecht dat al verloren is. Want Jezus is opgestaan, is toch de overwinnaar. Halleluja. We bewijzen Hem eer.

Eigenlijk moet je niet alleen zeggen: Jezus is opgestáán. Maar ook: Jezus is opgewékt. Door zijn hemelse Vader.

Ik vind het griezelig om God de Vader sprekend in te voeren, en toch doe ik het maar, bij alle menselijke beperking, voor de duidelijkheid.

Ja, jouw leven, lieve Zoon, met zoveel liefde, zoveel troostende, helende, reinigende kracht, dat is het leven dat ik bedoelde, toen ik de aarde en de mensen schiep. Zo wilde Ik het en wil Ik het nog steeds. Voor iedereen. Wat geweldig dat je het volhield. Dat de kwade machten je niet van het rechte pad af hebben gekregen. Dat je zelfs jezelf bleef toen ze je kruisigden. Wat een rechte rug. Geen slappe knieën. Je sprong over je eigen schaduw heen.

En daarom laat Ik jouw leven niet verloren gaan. Ik wek het op en breng het vol eer in mijn hemel bij mij. Ik ga er helemaal achter staan. Ik geef je ook alle vertrouwen. Want je krijgt van Mij, de Almachtige, alle macht om ervoor te zorgen, dat jouw manier van leven het gaat winnen op de wereld, dat jij zegeviert in het grote wereldspel van de machten, en dat alle kwade machten het loodje leggen.

Ja, zo heeft Jezus alle macht gekregen. Gekrégen. Macht némen is slecht, gaat ten koste van anderen. Maar macht kríjgen, is een teken dat men vertrouwen in je stelt en veel van je verwacht. Is een blijk van eer en waardering. Op aarde wordt de macht meestal genomen, opgeëist, van anderen afgenomen, maar aan Jezus is de macht gegeven. Nota bene door God. Een groot verschil. Een hemelsbreed verschil.

En zo begínt de macht van Jezus ook in de hémel. Mij is alle macht gegeven, eerst in de hemel, dan op de aarde. In die volgorde. Net andersom als bij wereldse machten. Denk maar aan de torenbouw van Babel. Komaan, laten we vanaf de aarde een toren bouwen, waarvan de top tot de hemel reikt. Aardse machten willen stijgen, rijzen, groeien, uitdijen, zelfs God naar de kroon steken. Ze zijn ten diepste antigoddelijke machten. Aardse machten rusten niet voordat ze alle macht hebben en deinzen niet voor de vreselijkste middelen terug om dat doel te bereiken. Vandaar dat God hen een halt toeroept door de Babylonische spraakverwarring. Maar Jezus heeft eerst macht in de hemel en dan op aarde. Jezus heeft hemelse macht, die naar de aarde neerdaalt. Net andersom.

Maar daalt die macht echt wel naar de aarde neer? We willen Hem wel aanbidden, maar doen het toch met twijfel. Want, weer, hoe komt het dat van die macht juist op aarde zo weinig is te zien?

Dat komt omdat we een veel te áárds en te weinig hémels beeld hebben van wat macht is. Omdat wij bij het woord macht automatisch aan iets uíterlijks en zíchtbaars denken. Aan fysieke macht, technische macht, economische macht, militaire macht. En niet direct aan geestelijke en morele macht. En juist dááraan moeten we wél denken, als we het over de macht van Jezus hebben.

Er staat in het Grieks ook niet letterlijk mácht, maar een woord dat zoveel betekent als gezag, bevoegdheid, zeggenschap. Jezus heeft het recht gekregen op de hemel en de aarde. Maar je recht kun je op verschillende manieren laten gelden. Met wijsheid, takt en geduld, zonder dwang, zonder dingen te forceren en verhoudingen stuk te maken, of met grof geweld. En de ware gezagsdrager herken je daaraan, dat hij het zo lang mogelijk op de eerste manier probeert, en zo zelfs de moed heeft om zwak te schijnen. En zo oefent ook Jezus zijn gezag uit.

Als een regering haar gezag moet tonen door middel van voortdurende charges van de oproerpolitie tegen demonstranten, hoeft de schuld niet per se te liggen wie het gezag ondermijnen, kan die ook bij de gezagsdragers liggen, die een verkeerd beleid voeren en ondanks kritiek daarop hun macht met alle geweld willen houden.

Ik heb vroeger op de basisschool één jaar een meester gehad, die zijn gezag moest laten gelden door pijnlijke slagen met een liniaal en door getrek aan je oor, maar dat is geen echt gezag. Het liep dan ook finaal uit de hand. De klas niet meer te hanteren en de meester overspannen.

Als het vaderlijk gezag met veel pak slaag voelbaar moet worden gemaakt, kan vader zijn gezag wel vergeten. Gezag onder dwang en met afschrikmiddelen is geen echt gezag. Je kweekt dan ook geen liefde en vertrouwen, maar huichelachtigheid en angst. Je krijgt zo de mensen niet mee, je krijgt hun hárt niet mee, maar je sleurt ze mee tegen wil en dank en je bréékt zo hun hart.

En dat is het láátste, wat Jézus wil. Zo wil Hij zijn gezag níet uitoefenen. Er zijn geen grenzen aan Jezus' macht, maar Hij stelt er zélf wél grenzen aan. Hij gaat niet de grens over naar het autoritaire en tirannieke, naar uiterlijk machtsvertoon en bruut geweld. Hij gebruikt niet dezelfde machtsmiddelen als de machten van deze aarde. Integendeel. Hij regeert zachtmoedig en wijs. Op geestelijke en meer verborgen wijze. Door het voorlopig alleen nog maar te zéggen: mij is alle macht gegeven in hemel en op aarde en met deze boodschap op aanbiddende, maar ook twijfelende mensen, op gelovige, maar ook ongelovige mensen in te werken. Hij wil ons overwinnen en onder zijn macht brengen met de geestelijke wapens van zijn Woord en Geest.

En daardoor kan zijn macht juist veel díeper ons leven binnendringen en blijkt zijn macht totáál te zijn. Want díe macht is pas écht zonder grenzen, die ons niet tegen onze zin overweldigt, maar die onze zíelen weet te winnen. Díe macht is pas wérkelijk zonder grenzen, die ons niet tot lastige en tegenstribbelende, maar tot gewillige en enthousiaste onderdanen maakt. Díe macht is pas werkelijk zonder grenzen, die niet overmeestert, maar overtuigt. Die vat krijgt op ons ínnerlijk, ons tot een ánder léven weet te brengen, ons weet te bekéren! Die zo meer en meer bij ons de aanbidding doet groeien en de twijfel doet slinken. Die macht is ware macht die macht heeft over ons hárt, onze líefde, onze verlángens, waar we zélf met ons héle leven áchter staan.

Is dat bij óns al zo? Heeft Jezus ons zó overwonnen? Heeft Jezus ons zó onder zijn heilzame, verlossende macht gekregen? Eigenlijk op dezelfde manier als met Jeremia is gebeurd, die moest toegeven: Here, ik ben voor U bezweken. U was te sterk voor mij. U hebt me in uw greep gekregen. Maar dat rijtje begon met: u hebt me overreed en overtuigd. Het was een geestelijk gebeuren in zijn hart.

En zo zien we ook het verband tussen onze tekst en het vervolg. Mij is alle macht gegeven. Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen. Jezus oefent zijn macht uit als over Hem, zijn Vader en het Koninkrijk van God, wordt verteld en mensen daarin gaan geloven, precies, zoals Hij dat ook zelf vóór zijn opstanding deed.

Niet voor niets had Hij met zijn discipelen afgesproken, dat ze moesten teruggaan naar Galilea. Het moest op dezelfde manier gebeuren als dáár vroeger. Zoals Hij er zelf had gepreekt en mensen tot zijn volgelingen had gemaakt, zo moesten zijn discipelen nu gaan preken en mensen tot volgelingen van Jezus maken.

De macht van Jezus is de macht van zijn Woord. Als we met andere oren naar zijn evangelie gaan horen, als we daardoor worden gegrepen, geboeid, geschokt, ontroerd, bemoedigd, veranderd, dan oefent Jezus zo zijn macht over ons uit. Als Gods Woord het rechtvaardig oordeel over de zondige machten van deze wereld uitspreekt, als het ook onze persoonlijke gebreken en miskleunen aan de kaak stelt, en we dat Woord groot gelijk geven, ervan schrikken, dan oefent Jezus zijn macht over ons uit. Maar ook: als Gods Woord spreekt van Gods liefde en vergeving, van Gods ondersteuning en barmhartigheid en dat een troost en steun voor ons is, oefent Jezus zijn macht over ons uit. En ook: als dat Woord ons opwekt om het goede te doen en het kwade te laten, en we die boodschap niet naast ons neer kunnen leggen maar daardoor wat ten goede verandert in ons leven, oefent Jezus zijn macht over ons uit.

Heerlijk, als we zo mogen zeggen: er zijn geen grenzen aan Jezus' macht. Want Hij heeft mij weten te winnen, niet met uiterlijk vertoon van pracht en praal, niet met politieke macht en propaganda, niet met kletterende wapens, niet met de sluwe listen van schreeuwende advertenties. Maar met die dwaze prediking. Daarmee heeft Hij mijn hoogmoed klein gekregen. Daarmee heeft Hij mijn eigenwijze wil omgebogen. Daarmee heeft Hij mij op de knieën gekregen onder de belijdenis van mijn zonden. Daarmee heeft Hij het gedaan gekregen, dat ik me het lot van anderen aantrek. Daarmee heeft Hij het zo ver gekregen, dat ik dingen laat, waar ik anders geen moeite mee had, en dingen doe, die ik anders zou vertikken. Daarmee geeft Hij mij troost en blijdschap, zelfs in verdriet. Daarmee geeft Hij mij hoop, al ben ik de wanhoop nabij. Daardoor bewijs ik Hem eer, en zijn mijn twijfels verdwenen.

Ga op weg. Maak alle volken tot mijn leerlingen. En doop hen in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Gedoopt worden is immers het teken bij uitstek, dat aardse machten jou los moesten laten en dat je voortaan voorgoed onder de reddende macht van Jezus bent terecht gekomen.

En dat betekent dat we niet alleen zelf Jezus volgen, maar we op onze beurt via ons getuigen, via onze woorden, proberen ook weer anderen onder die heilzame macht van Jezus te brengen. Zending en evangelisatie is de centrale opdracht van de kerk. Vertel maar wat voor een soort macht die macht van Jezus is. Een goede, troostende, verzoenende, gelukkig makende macht. En vertel maar dat er geen grenzen zijn aan die macht.

Deze woorden van Jezus ná zijn opstanding, waarin onze tekst staat, zijn ook geladen met hemelse goddelijke grenzeloosheid en volmaaktheid. Mij is álle macht gegeven. Maak álle volken tot mijn leerlingen. Leer hun, dat ze zich moeten houden aan álles wat ik jullie opgedragen heb. Ik ben met jullie, álle dagen. De machten op aarde zijn helaas vaak totalitair, maar de macht van Jezus is gelukkig totaal.

Jezus leeft: Hem is de macht
over 't gans heelal gegeven,
en wij zullen door zijn kracht
Hem gelijken, eeuwig leven.
Zou Gods trouw ooit wank'len? Neen,
dit is onze troost alleen!

Amen.